Plany miasta średniowieczne i współczesne

Miasta średniowieczne.

Lokacja miasta średniowiecznego musiała spełniać podstawowe warunki obrony. Na obszarze dawnego Imperium rzymskiego w miejscu starych rzymskich miast i obozów powstały nowe miasta np. Aosta.. Początkowo miały one prawidłowy układ obozu, orientowany według stron świata, przecięty dwie na prostopadłymi arteriami oraz szereg prostokątnych działek. Z biegiem czasu układ zabudowy stawał się coraz bardziej swobodny, zatracał się dawny, prosty przebieg ulic.
Rozplanowanie miasta Średniowiecznego ściśniętego murami obronnymi akcentowało główny element kompozycyjny układu – prostokątny rynek – znajdujący się przy głównych ulicach różniących się od innych szerokością i zabudową oraz sposobem przeprowadzenia. Stanowił on podstawowy węzeł komunikacyjny wewnątrz miasta. Rynek otoczony wieńcem domostw najznakomitszych obywateli, skupiał najważniejsze budowle publiczne: kościoły, sukiennice, ratusz. Znakomitość ratusza podkreślały wierze ratuszowe, stając się ważnym akcentem sylwety średniowiecznego miasta. Wąskie, tworzące siatkę prostokątów i wieloboków uliczki oblepione ciasną obudową prowadziły z rynku ku bramom. Bezpieczeństwo miasta, jego zamożność i ważność reprezentowały mury obronne z całym systemem wież, bram i baszt – obwarowane na zewnątrz wałami z fosą napełnioną wodą i ogrodzone częstokołem. Grube, potężne i wysokie mury miały na górze od wewnątrz uskok tworzący kryte przejście dla straży miejskiej, wieńczyły je zębate wycięcia – zwane blankami. Drewnianą konstrukcję wysuniętą na wspornikach na zewnątrz muru – zwano hurdycją. Ułatwiała ona pionową obronę przed napastnikami przez otwory w podłodze. Konstrukcję o podobnej zasadzie, ale murowaną wysuniętą na konsolach zwano machikułą. 
Na terenie Polski starsze grody obronne wznoszono na terenach trudno dostępnych, wśród bagien, nad rzekami, rzadziej na wzniesieniach. Rozwój wymiany towarowej spowodował powstanie osad targowych położonych przy traktach. Osady te nie miały własnych umocnień i były powiązane z grodami. Nowo powstające miasta były lokalizowane na prawie niemieckim – były z góry zaplanowane, miały prawidłową sieć komunikacyjną, regularnie przeprowadzony podział działek budowlanych. Do szybszego rozwoju miast w Polsce przyczyniło się zastosowanie cegły co pozwoliło na szersze stosowanie konstrukcji murowych i umożliwiło fortyfikację większych terenów nawet na obszarach, których dotychczas nie można było bronić.

Koncepcje miast linearnych.

Pierwszym twórcą projektu miasta linearnego był hiszpański urzędnik Arturo Sorya y Moita zajmujący się problemem Madryckiej komunikacji na przełomie lat 80-tych i 90-tych XIX w. W tym okresie Madryt borykał się z poważnymi problemami komunikacyjnymi. Zwiększający się ruch na Madryckich ulicach wymuszał stworzenie nowej sieci komunikacyjnej.Arturo Sorya y Moita zaproponował utworzenie arterii komunikacyjnej wzdłuż której po obu jej stronach powstaną dzielnice mieszkaniowe. Wg jego teorii w kierunku tej trasy miało rozwijać się miasto. W celu zrealizowania swego projektu wykupił najtańsze terenu obrzeżach Madrytu co jednak okazało się poważnym błędem. Na wykupionych terenach wybudował dzielnicę mieszkaniową otoczoną zewsząd zielenią. W czasie gdy trwała budowa tej dzielnicy Madryt rozrósł się we wszystkie kierunki pochłaniając projekt Arturo Sorya y Moita, co wyraźnie uwidacznia się na obecnych planach Madrytu.Na początku XX w Belg de Castillo znacznie udoskonalił koncepcje Hiszpana stwierdzając że w mieście linearnym linia trasy komunikacynej musi łączyć dwa bieguny, które mają tendencje rozrostowe. Koncepcja ta sprawdziła się w praktyce czego przykładem są takie amerykańskie miasta jak Detroit, Chicago czy Boston.
W latach 60-tych wprowadzany był na terenach krajów byłego bloku socjalistycznego linearny system ciągły. Polegał on na tym żeby połączyć miasta znajdującej się wzdłuż pewnej lini np. rzeki w jedno bardzo długie miasto, które będzie zamieszkiwane przez większość mieszkańców kraju. Pozostałe miasta nie leżące wzdłuż tej lini z czasem miałyby upaść. Koncepcja ta upadła po nieudanych próbach wdrożenia na terenie m.in. byłego ZSRR

Koncepcje miasta-ogrodu Ebenezera Hovarda.

Koncepcji miasta ogród projektant dążył do zmniejszenia skutków zła rewolucji przemysłowej, slumsów i przeludnionych dzielnic fabrycznych. Chciał powiązać swoje miasta z terenami wiejskimi, stworzyć ludności, niezależnie od pozycji społecznej, takie same warunki mieszkalne. Proponował on, aby wokół Londynu powstały takie projekty, jako złożone z szeregu kręgów z kolistym parkiem w części środkowej, w którym były by zbudowane budynki użyteczności publicznej jak: ratusz, teatr, biblioteka itp. Krąg następny to zabudowa mieszkaniowa w otoczeniu zieleni z biegnącą przez jej środek szeroką zadrzewioną aleją w kształcie koła. Krąg zewnętrzny stanowią tereny upraw. Zakładał on także, że w mieście tym będą mieściły się zakłady przemysłowe, w którym znajdzie zatrudnienie znaczna część mieszkańców. Wpływ tej koncepcji – mimo że podjęto próby wznoszenia miast ogrodu, był niewielki. Powstało tylko szereg podmiejskich osiedli składających się z jednorodzinnych domków mieszkalnych położonych w małych ogrodach. Nie miały one pełnego wyposażenia w usługi, wspólnych rozległych terenów zieleni ani też miejsc pracy. Ambitne plany Hovarda były nie do zrealizowania bez głębszych zmian w życiu społeczeństwa i w planowaniu.